DROGE OGEN
Wat zijn droge ogen?
Droge ogen ontstaan wanneer de traanklieren onvoldoende traanvocht produceren, of wanneer de samenstelling van de tranen niet optimaal is, waardoor ze te snel verdampen. Dit veroorzaakt een oncomfortabel, soms pijnlijk gevoel, met klachten zoals prikkende, branderige of vermoeide ogen.
Verschillende factoren kunnen de klachten verergeren, zoals:
-
verblijf in een vliegtuig of ruimte met airconditioning,
-
wind tijdens het fietsen,
-
langdurig schermgebruik.
​
Gelukkig zijn er diverse behandelingen mogelijk om de symptomen te verlichten, zoals kunsttranen, meibomiuskliermassage, traanwegplugjes en levensstijlaanpassingen. De effectiviteit verschilt echter per persoon.
​
SYMPTOMEN
Droge ogen zijn vaak een chronisch probleem, waarbij de klachten in ernst kunnen wisselen.
Typische symptomen zijn:
-
-
Prikkend of branderig gevoel
-
Zanderig of schurend gevoel
-
Wazig zicht
-
Gevoeligheid voor licht
-
Rode of vermoeide ogen
-
Slijmvorming
-
Moeilijkheden met het dragen van contactlenzen
-
Tranende ogen – paradoxaal genoeg produceert het oog soms meer tranen om de droogte te compenseren, maar deze tranen zijn vaak van slechte kwaliteit en worden onvoldoende afgevoerd
-
​
RISICOFACTOREN
-
Leeftijd: de traanproductie neemt af naarmate men ouder wordt, vooral boven de 50.
-
Geslacht: vrouwen lopen meer risico, zeker bij hormonale veranderingen (zwangerschap, menopauze, anticonceptie).
-
Voeding: een tekort aan vitamine A (bv. wortelen, broccoli) of omega-3 vetzuren (bv. vette vis, walnoten, plantaardige olie) kan bijdragen.
-
Contactlenzen: dragen van lenzen verhoogt het risico op droge ogen.
COMPLICATIES
-
Ooginfecties: een verstoorde traanfilm vermindert de natuurlijke afweer van het oog.
-
Beschadiging van het hoornvlies: onbehandelde droge ogen kunnen leiden tot kleine letsels aan het hoornvlies (corneale erosies), die bij aanhoudende irritatie littekens kunnen vormen en het zicht blijvend kunnen aantasten.
DIAGNOSE
Een juiste diagnose begint met een grondig oogonderzoek en een analyse van uw medische voorgeschiedenis en medicatiegebruik.
Aanvullende testen kunnen omvatten:
-
Schirmer-test: om de hoeveelheid traanproductie te meten via een papieren strip onder het ooglid.
-
Kleuring van het traanvocht: met een kleurstof wordt nagegaan of de lipidelaag van de traanfilm intact is en of er schade aan het hoornvliesepitheel zichtbaar is. Dit helpt zowel bij de diagnose als het bepalen van de juiste behandeling.
​
MOGELIJKE OORZAKEN
Droge ogen kunnen verschillende oorzaken hebben. Vaak ligt het probleem bij de samenstelling of hoeveelheid van het traanvocht, of bij een verhoogde verdamping. Een nauwkeurige diagnose helpt om de juiste behandeling te kiezen.
​
1. Verstoorde samenstelling van het traanvocht
De traanfilm bestaat uit drie lagen:
-
een olielaag (tegen verdamping),
-
een waterlaag (voor bevochtiging),
-
en een slijmlaag (voor hechting aan het oogoppervlak).
Een probleem in één van deze lagen kan leiden tot onstabiele traanfilm en droge ogen. Met gericht onderzoek kunnen we bepalen welke component verstoord is.
​​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
2. Onvoldoende traanproductie door de traanklier
Deze vorm van droge ogen heet keratoconjunctivitis sicca en komt onder meer voor bij:
-
Leeftijdsgebonden achteruitgang
-
Auto-immuunaandoeningen zoals diabetes, reumatoïde artritis, het syndroom van Sjögren of schildklierstoornissen
-
Medicatiegebruik: bv. bloeddrukverlagers, antihistaminica, hormoontherapie, antidepressiva, acnemedicatie, anticonceptie
-
Refractieve laserbehandelingen
-
Schade aan de traanklier door ontsteking of bestraling​
​
3. Verminderde olieproductie door de meibomkliertjes
De meibomkliertjes, gelegen in de oogleden, zorgen voor de aanmaak van de olielaag van de traanfilm. Deze laag voorkomt dat de tranen te snel verdampen. Bij verstopping of disfunctie van deze kliertjes (meibomian gland dysfunction) wordt er te weinig olie geproduceerd, wat leidt tot snellere verdamping en irritatie.
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
4. Verhoogde traanverdamping
Soms is er voldoende traanproductie, maar verdampen de tranen te snel, bijvoorbeeld door:
-
Blootstelling aan wind, rook of droge lucht
-
Ooglidproblemen (zoals onvolledig sluiten of ontsteking)
-
Verminderd knipperen, vaak bij langdurige concentratie tijdens computerwerk, lezen of autorijden



PREVENTIE
Een aantal maatregelen zijn mogelijk om de symptomen te voorkomen en/of te verminderen:







Vermijd luchtstroom in de ogen
Zorg ervoor dat de lucht van haardrogers, autoverwarmers, air-conditioners en luchtkoelers niet direct op uw ogen gericht zijn.
Gebruik eventueel een bril of zonnebril die het ooglid voldoende afschermt en die wind en droge lucht tegenhoudt.
Gebruik luchtbevochtigers
Vooral in de winter wordt de lucht te droog. Een luchtbevochtiger op de verwarming kan helpen.
Neem ‘oogpauzes’ tijdens lange taken
Als u lange tijd leest of TV kijkt is het best om gedurende een paar minuten de ogen te sluiten. Ook kan herhaaldelijk knipperen de klachten van droge ogen verminderen.
Wees bewust van uw omgeving
De lucht kan erg droog zijn op sommige plaatsen, zoals in een vliegtuig. Sluit dan, indien mogelijk, af en toe uw ogen om traanverdamping te vermijden.
Positioneer uw scherm zo laag mogelijk
Als u uw scherm zo laag mogelijk zet zal de ooglidspleet verkleinen waardoor tranen minder snel verdampen.
Stop met roken en vermijd rook
Rook zal steeds de symptomen van droge ogen verergeren. Vraag advies aan uw huisarts.
BEHANDELING
Behandeling van droge ogen
De behandeling van droge ogen is afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de klachten. Meestal is een combinatie van maatregelen nodig om het oogoppervlak te stabiliseren en de symptomen te verlichten.
​
1. Kunsttranen
Kunsttranen helpen om de ogen tijdelijk te bevochtigen en het comfort te verbeteren. Ze verlichten klachten zoals branderigheid, jeuk of een zanderig gevoel.
Let wel: kunsttranen genezen de aandoening niet, maar kunnen veilig en herhaaldelijk worden gebruikt zodra hun effect is uitgewerkt.
Voor regelmatig gebruik wordt aangeraden om te kiezen voor conserveermiddelvrije formules.
​
2. Stimulatie van de meibomkliertjes
Bij verstopping of disfunctie van de meibomkliertjes kan een behandeling met warmte en massage helpen. Dit gebeurt doorgaans in twee stappen:
-
Warmtemasker: dit maakt de talgachtige afscheiding in de kliertjes vloeibaarder.
-
Ooglidhygiëne en massage: met warme kompressen en zachte massage wordt de olieproductie gestimuleerd en de afvoer verbeterd.
Deze methode is vooral nuttig bij meibomian gland dysfunction (MGD), een veelvoorkomende oorzaak van droge ogen.
​
3. Levensstijl- en gedragsaanpassingen
Enkele eenvoudige aanpassingen kunnen een groot verschil maken:
-
Regelmatig pauzeren bij schermgebruik (de “20-20-20-regel”: om de 20 minuten, 20 seconden wegkijken op 20 voet afstand).
-
Zorgen voor een goede luchtvochtigheid in de ruimte.
-
Vermijden van airco, wind en rook.
-
Bewust vaker knipperen, zeker bij geconcentreerd werk.
​
4. Traanwegpluggen
Bij onvoldoende waterige traanproductie kan een tijdelijke of permanente plug in de traanweg worden geplaatst. Dit voorkomt dat traanvocht te snel via de traanpunten wordt afgevoerd, waardoor het oogoppervlak langer vochtig blijft.
​
5. Voedingsaanpak en supplementen
Een dieet rijk aan omega-3 vetzuren (bv. vette vis, lijnzaad, walnoten) ondersteunt de kwaliteit van de traanfilm. In sommige gevallen kunnen supplementen nuttig zijn, zeker bij chronische klachten of een ontoereikend dieet.
​
​​​
TOT SLOT
Droge ogen vragen vaak een langdurige, op maat gemaakte aanpak. In overleg zoeken we samen naar de meest geschikte combinatie van behandelingen om uw klachten onder controle te krijgen.